Přeskočit na obsah

Stránka:Polívka - Úvodní a závěrečné formule slovanských pohádek.djvu/1

Z Wikizdrojů, volně dostupné knihovny
Tato stránka nebyla zkontrolována
ÚVODNÍ A ZÁVĚREČNÉ FORMULE SLOVANSKÝCH POHÁDEK.
(Formules initiales et finales des contes slaves.)
Napsal Jiří Polívka.


Obyčejnější jsou úvody všeobecnější: Staryja ludzi pakazyvajuć, što bylo sabě dvoch bratuou (Federowski II., 275 č. 311), staryja ludzi pakazuvajuć, što kaliś byu sabě adzin čałavěk ńivělmisa bahaty a byu u jeho syn … (ib. 296 č. 328), staryje ludzi pakazyvajuć, što mnuoho liet tamu, našyje biliśe z maskalami … (ib 315 č. 348). dauńašnije ludzi pakazyvajuć, hetak … (ib. II., 269 č. 301), kažuć, što dauńej ludzi nijakaho adżetku ni znali (ib. III., 23 č. 60), staryje ludzi tak havaryli (ib. III., 281 č. 552). Tak začínají ještě historické pověsti: staryje ludzi kažuć (ib. III., 3 č. 1), staryje ludzi pakazyvajuć (ib. 4 č. 7), старые людзи кажуць (Шейн 424, č. 236).

Anebo docela prostě: Pakàzuvajuć, szto koliścić adzin kruol zajèchau da kùrnaje chàty nà nacz (Feder. II. 313 č. 345). Pakàzyvajuć, szto adzín czälawièk kanièsznie chacièu wièdać sztò na mièsiacy czaupiećsie (ib. II. 338 č. 395) Другіе говорят так. Много лѣт тому назад (Шейн 421 č. 234).

Vypravovatel maloruské povídky z černigovské gubernie, vytištěné po prvé r. 1854 vzpomněl si na starého pohádkáře, jehož osudy pak vypravoval: Бувало покойни Охрєм як стане расказувать — царство йому небесне — дак волос дибом становицця. — Який цє Охрім? — Як єкій? — хиба ви не знаете Охрєма?— отто!.. — Охрєм-музика що жив, колись, у Сухой Вербі — хто його не зна!.. Там такій був человік, на все вродливий! чи вуз було, чи лапату, чи щодругє — дак оццюди дивись! Було що не заздрить, дак и вчеше. А вже на весил-ли або так в єкуй кумпаній — тульки його й слухай. Як начне було вигаварувать, Господи, твоя воля! де що берецце, неначе з рукава сипле… Да ще к тому не те, що наш брат! а и в носи такій кручок мав. Йому сійі ведьми пловане діло! — вун на йіх, каже, не раз и до дому верхом йіздив, а то дак — не при хати споминаючи и з чортяками ни раз кумпанию водив… (Рудченко I. 74 č. 41.)

Z volyňské gub.: Bulo to jak lude kažuť nybyto za korcem[1] i nybyto prawda (Rokossowska 82, č. 53).

e) Vypravovatelé úvodem ujišťují, že vypravují skutečnou pravdu, tak ve volynské gub.: To taki ne skazka a prawda kažuť lude, szczo
  1. Vytištěno za Korcėm; u Hrinčenka nevysvětleno, asi »jako by skrylo se« pod korcem.